Trường THCS Trực Đại tiền thân là trường phổ thông cấp II Trực Đại, được thành lập từ năm 1962 trên mảnh đất quê hương Trực Đại giàu truyền thống cách mạng và hiếu học. Những năm đầu mới thành lập, nhà trường gặp không ít khó khăn về đội ngũ cũng như số lượng học sinh. Sau hơn 50 năm xây dựng, phát triển và trưởng thành nhà trường đã từng bước lớn mạnh cả về số lượng và chất lượng, đến năm học này nhà trường có 22 lớp với 731 học sinh và 51 cán bộ, giáo viên, công nhân viên. Những năm gần đây, được sự chỉ đạo, quan tâm của Sở GD&ĐT Nam Định, UBND huyện Trực Ninh, Phòng GD&ĐT huyện Trực Ninh, của Đảng ủy, UBND xã Trực Đại, sự phối hợp chặt chẽ và ủng hộ nhiệt tình của Ban đại diện cha mẹ học sinh, với quyết tâm cao thầy và trò trường THCS Trực Đại đã vượt qua khó khăn, hoàn thành xuất sắc mọi nhiệm vụ. Quy mô trường lớp được mở rộng và giữ vững, chất lượng giáo dục của nhà trường ngày càng được nâng cao, kết quả các mặt công tác luôn đảm bảo theo yêu cầu của huyện và của tỉnh. Nhà trường luôn đi đúng đường lối giáo dục của Đảng và Nhà nước, từng bước nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện, xây dựng môi trường sư phạm lành mạnh, thân thiện.
Tổng quan nhà trường quy hoạch hợp lý, các khối công trình, các phòng học, phòng phục vụ học tập, phòng làm việc, khu sân chơi, nhà để xe… được bố trí hợp lý, thuận tiện cho việc sử dụng. Ngoài khu phục vụ học tập, nhà trường còn chú trọng sửa sang và tu bổ khuôn viên, tôn tạo cảnh quan nhà trường tiến tới xây dựng trường học thân thiện, trường Xanh – Sạch – Đẹp.
Đội ngũ của trường: BGH nhà trường đều có trình độ trên chuẩn về chuyên môn, năng lực quản lý tốt. Nhà trường có 77,8% số giáo viên đạt trình độ trên chuẩn, đội ngũ giáo viên giỏi về chuyên môn, có ý thức trách nhiệm cao, tâm huyết với phong trào giáo dục. Học sinh của trường chăm ngoan, học giỏi, giao tiếp tốt, hằng năm có từ 65 % học sinh xếp loại khá, giỏi trở lên. Chất lượng giảng dạy đại trà, bồi dưỡng học sinh giỏi và chất lượng tuyển sinh vào lớp 10 THPT ngày một đi lên.
Trường THCS Trực Đại được công nhận trường THCS đạt chuẩn Quốc gia giai đoạn 2010 – 2015 vào tháng 11/2014. Nhà trường đã được Sở GD&ĐT Nam Định kiểm tra, đánh giá ngoài kiểm định chất lượng giáo dục và công nhận đạt mức độ 3 với 108/108 chỉ số vào tháng 10/2016.